Innovatietraject Johan Cruyff College als best practice tijdens mbo-docentendagen

Landelijke interesse voor het innovatief onderwijs van Johan Cruyff College, waar studerende topsporters een tour met etappes volgen met optimale flexibiliteit en gepersonaliseerde studiecoaching

Dankzij onderwijsinnovatie van Johan Cruyff College kunnen studerende topsporters binnen de kaders die in het mbo landelijk gelden, voor een groot deel de eigen leerroute bepalen. De mbo-opleidingen zijn voor hen een tour met verschillende etappes, waarbij maximale flexibiliteit en vrijheid geboden wordt qua studietempo, -tijdstip en -locatie. Hun topsportprogramma kan zo voor hen op de eerste plaats blijven staan (indien zij dat willen) en daarnaast kunnen zij aan de mbo-studie werken en ervoor kiezen om intensiever te studeren, of juist meer tijd te nemen voor sport. Bovendien kunnen ze tijdens een studiejaar op elk voor hen gewenst moment instromen om te beginnen aan de tour.

Op 14 en 28 maart j.l. stond de innovatieve aanpak in de spotlights tijdens de mbo-docentendagen van Stichting Praktijkleren in Nijkerk. Renate Blaas, projectleider Innovatie Johan Cruyff Colleges Nederland en docent-studiecoach aan Johan Cruyff College Roosendaal, was er één van de gastsprekers.

Renate ging in op de visie en missie van Johan Cruyff College en de innovaties die in het curriculum zijn doorgevoerd, zodat sporters nog meer mogelijkheden hebben om hun topsport met een mbo-opleiding Sport & Business (mbo-opleiding Marketing & Communication Specialist voor de sportsector) of Sport & Coaching (mbo-opleiding Coördinator sportinstructie, training en coaching) te combineren.

Innovatietraject Johan Cruyff College - Scene Docentendagen 2023 Stichting Praktijkleren

Scene Docentendagen 2023 van Stichting Praktijkleren. bron

Creatie van een flexibel en studentgericht curriculum

Net als andere mbo-opleidingen werkt Johan Cruyff College met leerarrengementen of modulair onderwijs. Onder Renates leiding hebben docenten en managers van de vestigingen in Amsterdam, Enschede, Groningen en Roosendaal, gezamenlijk een inspanning verricht om nog meer maatwerk te creëren. Renate ging tijdens haar presentatie in op dit innovatieve traject, waar is gewerkt aan één gezamenlijke invulling van het modulair onderwijs in het mbo voor topsporters. De beschrijvingen van de modules / leerarrengementen, de etappes van Johan Cruyff College met de studieopdrachten en -instructies, zijn voor alle vestigingen hetzelfde, maar de invulling van hun tour bepalen de student-sporters voor een heel groot deel zelf.

Werken met de etappes geeft de student-sporters van Johan Cruyff College de mogelijkheid ervoor te kiezen om intensiever te studeren óf juist meer tijd te nemen voor hun sport

Hieronder: grafische weergave van de tour, de twee opleidingen Sport & Business en Sport en Coaching, met de etappes (leermodules) van Johan Cruyff College. Direct daaronder: de uitleg van de tour aan studenten

Etappes uitgelegd aan studenten

De opleiding bestaat uit een verzameling etappes. Samen vormen zij een tour. Per etappe werk je in jouw eigen tempo met een peloton naar de finish toe. Elke keer kom je weer een stukje verder: soms kun je wat sneller gaan, soms wat rustiger achter de groep aan. Tijdens de etappes word je gecoacht en begeleid door jouw studiecoach. Tussendoor en tijdens trainingen oefen en leer je ook steeds meer over de tour. Uiteindelijk, nadat je alle finishstrepen hebt gehaald, is de tour voorbij en kun je afsluiten en met trots terugkijken. Eigenlijk zit onze opleiding ook zo in elkaar.

Je volgt een etappe, die bestaat uit een aantal opdrachten. Deze opdrachten maak je zelfstandig. Heb je de opdracht gemaakt, dan lever je de opdracht in en bespreek je deze vervolgens met de expertisedocent. Je werkt in je eigen tempo aan de etappes. Je kan extra tijd gebruiken voor de onderdelen, die je moeilijk vindt, daar extra ondersteuning bij vragen en sneller doorwerken als de leerstof gemakkelijker voor je is. Tijdens de etappe krijg je begeleiding van een studiecoach en tijdens trainingen (ondersteuningsactiviteiten) word je bijgespijkerd en oefen je om de etappe ‘uit te kunnen rijden’. Wanneer je over de finish bent, is het tijd om met je studiecoach terug te kijken op jouw ontwikkelingen tijdens deze etappe, tijdens de nabeschouwing. Net als in de sport is het analyseren van de etappe net zo belangrijk als de etappe zelf. Is de nabeschouwing afgerond, dan kun je door naar de volgende etappe.

Elke kerntaak bestaat uit een reeks etappes, die samen zorgen voor de voorbereiding van je examen van deze kerntaak. Elke kerntaak wordt afgesloten met een examen. Wanneer je alle etappes inclusief de bijbehorende examens en alle examens voor de generieke vakken met voldoende hebt afgerond, en bent gefinisht, heb jij de hele tour gedaan en is jouw opleiding afgerond.

Invulling studiecoaching essentieel

Omdat het om topsporters gaat, en talenten die de topsportstatus kunnen behalen, krijgen zij bij Johan Cruyff College een persoonlijke studiecoach toegewezen. De studiecoach begeleidt de studerende sporters intensief, moedigt hen aan, en helpt hen bij het actief en zelfsturend leren vanuit de etappes. Samen met de expertdocenten en hun studiecoach, maken ze een eigen plan van aanpak, zodat duidelijk is welke stappen zij gaan zetten in hun leerproces en hoe zij hun duale carrière in sport én studie kunnen realiseren.

"Studenten maken een eigen plan van aanpak om hun duale carrière succesvol te realiseren"

Renate benadrukte dat als je studenten optimale flexibiliteit wilt bieden, dat ook betekent dat die flexibiliteit doorwerkt in alle onderdelen van het onderwijs. "Om student-sporters de ruimte te geven, hebben we het studiemateriaal zo open mogelijk geschreven, zodat zij het bijvoorbeeld zowel individueel als in groepsverband kunnen uitvoeren, en grotendeels zelf kunnen bepalen welke tijd en ruimte er is om aan de studie te werken", aldus Renate.

"Al het studiemateriaal is zo geschreven, dat de sporters het zowel individueel als in groepsverband kunnen uitvoeren"

Een uitgangspunt van Johan Cruyff College is de volle ondersteuning van duale carrières. Het sportprogramma staat bij de studenten op 1 en dat is voor de docenten van Johan Cruyff College een vanzelfsprekendheid. Er is ruimte voor sport! Het onderwijs wordt er flexibel ‘omheen’ georganiseerd, waarbij de student-sporters dus altijd op extra studiebegeleiding kunnen rekenen, als dat nodig is.

Daarbij blijven de standaarden van het mbo-onderwijs uiteraard gegarandeerd, zodat de student-sporters naast het maximale uit hun sport, ook een mooi diploma weten te behalen. "De opgedane studiekennis geeft de student-sporters een bredere kijk op sport én meer opties in hun loopbaan", aldus Renate, "en dat is belangrijk tijdens hun sportcarrière, maar vooral als zij die gaan beëindigen".

Scene Docentendagen 2023 Stichting Praktijkleren - Johan Cruyff College

Renate Blaas over het flexibele curriculum van Johan Cruyff College tijdens de mbo-docentendagen van Stichting Praktijkleren.

Waar worden studenten blij van?

Om onderwijs zo flexibel in te richten, is het belangrijk om je goed in de wensen van studenten te verdiepen. Daarom deden de mbo-docenten onder leiding van Renate een oefening, waarbij ze zich verplaatsten in de behoeften van studenten. “De docenten dachten na over vragen als: Wat willen mijn studenten eigenlijk bereiken? Waar zullen ze blij en enthousiast van worden?”, aldus Renate, en “van daaruit hebben we kritisch naar het programma gekeken en wat dan aangepast zou kunnen worden.”

"Dankzij professionele begeleiding groeien de studenten stap voor stap naar meer zelfstandigheid en leren zij zelf keuzes te maken, voor nu en in de toekomst"

"Als je je verdiept in individuele behoeften en wensen van studenten, dan kan je van daaruit bekijken wat dat betekent voor het curriculum. Waar heeft de student flexibiliteit en om welke flexibiliteit gaat het dan? Bijvoorbeeld, een student die door persoonlijke omstandigheden maar enkele dagen op school kan zijn –wat bij Johan Cruyff College vaak het geval is door sportverplichtingen– heeft behoefte aan een flexibeler rooster met keuzemogelijkheden om onderdelen op school of eventueel online te volgen. Maar een andere student heeft misschien behoefte aan verdiepingsmogelijkheden. Dan is het belangrijk, om als onderwijs-instelling met elkaar vast te stellen, welke mate van flexibiliteit je wil en kan realiseren en hoe dit zich vertaald in het curriculum.

"In een zelfstandig leren-systeem vervullen de docenten veel ondersteunende en coachende rollen, wat om specifieke vaardigheden vraagt"

Tenslotte werd door Renate benadrukt, dat het bij innovatieprojecten en het zo flexibel inrichten van onderwijs van cruciaal belang is om de docenten vanaf het begin ‘mee te nemen’ in dit proces. "Niet alleen topsporters vragen tegenwoordig om flexibiliteit. Dat wordt door alle studenten gevraagd", aldus Renate, "wat inhoudt dat in een zelfstandig leren-systeem, de docenten andere rollen vervullen, van zendende en docerende rollen naar meer ondersteunende en coachende rollen. Dit zijn specifieke vaardigheden. Docenten moeten in dit proces meegenomen worden, want de studenten groeien op persoonlijk vlak juíst ook dánkzij de persoonlijke, professionele studiecoaching. Zo kunnen zij stap voor stap naar meer zelfstandigheid groeien en leren zij zelf keuzes te maken, voor nu en in de toekomst, zodat zij het beste halen uit hun studie én andere belangrijke projecten in hun leven, zoals sport.”

Renate Blaas - Innovatie - Etappes Johan Cruyff College

Renate Blaas, projectleider Innovatie Johan Cruyff Colleges Nederland.